होली खेल्दा रासायनिक रङबाट जोगिन विशेषज्ञको सुझाव

फागुन २८,

हालका वर्षहरूमा होली पर्व रंगीन र उत्साहपूर्ण रूपमा मनाउने चलन बढ्दो छ। आफन्तजन एकै ठाउँमा भेला भई रंग खेल्दै, मिठा परिकार खाँदै यो पर्व उल्लासपूर्वक मनाउने गरिन्छ। फागु पूर्णिमाको दिन साना बालबालिकादेखि वृद्धवृद्धासम्म रंगको रमाइलोमा रमाउँछन्। तर, चिकित्सकहरू भने होलीमा प्रयोग गरिने रसायनयुक्त रंगप्रति सचेत रहन सुझाव दिन्छन्।

छालारोग विशेषज्ञ डा. प्रज्वल पुडासैनीका अनुसार होलीमा प्रयोग हुने अधिकांश रंगहरूमा विभिन्न रसायन मिसाइएका हुन्छन्, जसले स्वास्थ्यमा नकारात्मक असर पार्न सक्छ। यस्तो रंगले छाला, कपाल, आँखा, सासप्रश्वास प्रणाली, फोक्सो र मिर्गौलाजस्ता अंगहरूमा समस्या ल्याउने सम्भावना रहन्छ।

रंगमा मिसाइने रसायनहरू

डा. पुडासैनी भन्छन्, "जति गाढा र चम्किलो रंग, त्यति नै बढी हानिकारक।" होलीमा प्रायः रातो, हरियो, निलो, कालो, गुलाबी, बैजनी, सेतो र ग्लिटरयुक्त रंग प्रयोग गरिन्छ, जसमा मर्करी, कपर, लिडजस्ता रसायन मिसाइएको पाइन्छ।

छालारोग विशेषज्ञ प्रा.डा. सबिना भट्टराईका अनुसार रातो रंगमा मर्करी सल्फेट, हरियोमा कपर सल्फेट, नीलोमा फेरो साइनाइड, बैजनीमा क्रोमियम आयोडाइड, कालोमा लिड अक्साइड हुन्छ। ग्लिटरयुक्त रंगमा त सिसा (लिड) र सिलिकाजस्ता हानिकारक तत्त्व पनि पाइने गरेका छन्।

स्वास्थ्यमा पर्ने असर

रसायनयुक्त रंगले छालामा एलर्जी, पोल्ने, फोका आउने, कपाल झर्ने, चिलाउने, घाउ आउनेजस्ता समस्या निम्त्याउँछ। आँखामा परेमा रातोपन, पानी बग्ने, चिलाउने समस्या देखा पर्न सक्छ भने कानमा परेमा चिलाउने र संक्रमणसमेत हुन सक्छ।

डा. पुडासैनी भन्छन्, “यी रसायनहरूले दीर्घकालीन रूपमा छालाको क्यान्सर, नसा सम्बन्धी समस्या, मिर्गौला, फोक्सो र कलेजोमा असर पुर्‍याउन सक्छ।”

कसले होली खेल्दा विशेष ध्यान दिने ?

दीर्घरोगी, मिर्गौला, दम, क्यान्सर, फोक्सोका बिरामी, छालामा घाउ भएका व्यक्ति, गर्भवती महिला र साना बालबालिकालाई गाढा रसायनयुक्त रंगबाट जोगिन चिकित्सकको सुझाव छ। यस्ता व्यक्तिको छाला पातलो हुने भएकाले रसायनले सजिलै शरीरमा प्रवेश गरी असर पुर्‍याउन सक्छ।

कस्तो रंग प्रयोग गर्ने ?

डा. पुडासैनी भन्छन्, "झोल (liquid) रंग अत्यन्तै हानिकारक हुन्छ।" पाउडर रंग पानीमा राम्ररी घुलिए केमिकल कम भएको संकेत हो, घुलिएन भने रसायनको मात्रा बढी हुन्छ।

त्यसैले बढी चम्किलो, बास्ना आउने, मट्टीतेल वा मोबिलको गन्ध आउने रंग प्रयोग नगर्न सुझाव दिइन्छ। प्राकृतिक विकल्पहरू जस्तै सयपत्री फूलबाट बनाइएको रंग, मेहन्दीको रंग वा बेसारको प्रयोग सुरक्षित मानिन्छ।

होली खेल्दा ध्यान दिनुपर्ने कुराहरू

होली खेल्नुअघि टाउकोमा तेल र अनुहारमा म्वाइस्चराइजर वा सनब्लक लगाउनु राम्रो।
आँखा, कान, मुखमा रंग नलग्ने गरी सावधानी अपनाउनुपर्छ।
छालामा एलर्जी भए रंग नखेल्ने, भए तुरुन्त छाला सफा गरी म्वाइस्चराइजर वा तेल लगाउने।
जबरजस्ती रगडेर रंग हटाउँदा समस्या बढ्न सक्छ, त्यसैले क्रिम वा तेल प्रयोग गरी सजिलै हटाउने प्रयास गर्नुपर्छ।

डा. पुडासैनीको सुझावमा, “होली रमाइलो गर्ने पर्व हो, तर स्वास्थ्यलाई बेवास्ता गरेर होइन। सकेसम्म प्राकृतिक रंग प्रयोग गरेर सुरक्षित र सन्तुलित तरिकाले होली मनाऔं।” गोरखापत्र